नेपालको भौगोलिक अवस्थिति #भौगोलिकस्थिति #लोकसेवाआयोग

 

नेपालको भौगोलिक अवस्थिति
 
नेपाल दक्षिण एसियामा अवस्थित भूपरिवेष्ठित मुलुक हो। नेपाल २६ डिग्री २२  मिनेटदेखि ३० डिग्री २७ मिनेट उत्तरी अक्षांश र ८० डिग्री ४ मिनेटदेखि ८८ डिग्री  १२ मिनेट पूर्वी देशान्तरसम्म फैलिएको छ । नेपालले विश्वको कुल भूभागको ०.०३  प्रतिशत, एसिया महादेशको ०.३ प्रतिशत र दक्षिण एसियाको २.८२ प्रतिशत भूभाग  ओगटेको छ । नेपाल एसियाका दुई विशाल मुलुकहरू भारत र चीनको बिचमा पर्दछ ।  यो समुद्र÷बङ्गालको खाडीदेखि करिब ११२७ कि.मि. टाढा छ । नेपालको क्षेत्रफल  १,४७,१८१ वर्ग कि.मि. अर्थात ५६,८२७ वर्गमाइल छ । नेपालको पूर्व–पश्चिम लम्बाइ  ८८५ कि.मि. र उत्तर दक्षिण चौडाइ सरदर १९३ कि.मि. छ । यसको दक्षिणमा भारतको  विहार र उत्तर प्रदेश राज्य, पश्चिममा भारतको उत्तराखण्ड राज्य, पूर्वमा पश्चिम  बङ्गाल, सिक्किम राज्य र उत्तरतर्फ चीनको स्वशासित क्षेत्र तिब्बत पर्दछ । नेपालको  प्रमाणिक समय दोलखा जिल्लामा पर्ने गौरीशङ्कर हिमाललाई काटेर गएको ८६ डिग्री  १५ मिनेट पूर्वी देशान्तरलाई आधार मानी निर्धारण गरिएको छ । नेपालको समय  ग्रिनविच मानक समयभन्दा ५ घण्टा ४५ मिनेट छिटो छ । यो समय वि.सं. २०४२  साल वैशाख १ गतेदेखि लागु गरिएको हो। विश्वका ८,००० मिटरभन्दा अग्ला १४  चुचुरामध्ये नेपालमा आठओटा पर्दछन्। ६,००० मिटर र सोभन्दा अग्ला चुचुरा १,३००  भन्दा बढी छन्। मुस्ताङ इलाकामा मात्र यस्ता लगभग ३०१ चुचुराहरू रहेका छन्।  नेपालमा हिमालयका साथसाथै कोसी, गण्डकी, कर्णालीजस्ता ठुला नदीहरू र रारा,  फेवा, गोसाइँकुण्डजस्ता सुन्दर तालहरू छन्। भूस्वरूपको विविधताका साथै जलवायु  र मौसमको अत्यधिक विभिन्नताले गर्दा ऊष्ण (Tropical),  अर्धोष्ण (Mesothermal),  सूक्ष्म तापीय (Micro thermal),, टाइगा र टुन्द्रा प्रकारका जलवायु नेपालमा पाइन्छन्।  नेपालको भौगोलिक भौतिक स्वरूपमा उचाइगत विविधताले भौगोलिक विभिन्नताको  अवस्था सिर्जना गरको े छ । विश्व मानचित्रमा नेपाल सगरमाथाको देश, गौतम बुद्धको  जन्मस्थल लुम्बिनीको देश र विशिष्ट झन्डाको देशको रूपमा समेत परिचित छ ।

 स्रोत नेपाल परिचय २०७८/ नवौ संस्करण